Czerwony olej palmowy: co musisz o nim wiedzieć

Czerwony olej palmowy, to tłuszcz bogaty m.in. w karotenoidy, który zyskuje coraz większe zainteresowanie w kontekście jego wartości odżywczych i korzyści zdrowotnych. Olej palmowy jest szeroko stosowany w przemyśle spożywczym na całym świecie, ale to czerwony olej palmowy wyróżnia się swoimi unikalnymi właściwościami, które sprawiają, że jest on cennym składnikiem diety.

Czerwony olej palmowy to specyficzny rodzaj oleju palmowego, który jest bogaty w karotenoidy oraz tokoferole i tokotrienole, czyli formy witaminy E. Karotenoidy, takie jak β-karoten, są prekursorami witaminy A, co czyni czerwony olej palmowy istotnym źródłem tej witaminy w diecie. W przeciwieństwie do konwencjonalnego oleju palmowego, czerwony olej palmowy poddawany jest delikatniejszym procesom, które pozwalają na zachowanie jego unikalnych właściwości odżywczych. Jego intensywny kolor jest wynikiem obecności wysokiego stężenia karotenoidów, które są zachowane dzięki specjalnym metodom przetwarzania, unikającym standardowych procesów rafinacji, takich jak bielenie i intensywne odkwaszanie.

Rafinowany olej palmowy jest jednym z najczęściej stosowanych olejów roślinnych na świecie, szeroko wykorzystywanym w przemyśle spożywczym do smażenia, pieczenia oraz produkcji margaryn i innych tłuszczów spożywczych. Proces rafinacji oleju palmowego obejmuje szereg etapów, takich jak bielenie, odkwaszanie i dezodoryzacja, które mają na celu usunięcie zanieczyszczeń, wolnych kwasów tłuszczowych oraz nadanie olejowi neutralnego smaku i zapachu. Niestety, te procesy prowadzą do utraty cennych składników odżywczych, w tym karotenoidów i witaminy E. W efekcie, rafinowany olej palmowy jest przejrzysty, pozbawiony koloru i charakteryzuje się dłuższą trwałością, ale jednocześnie niższą wartością odżywczą. Jest to olej którego zdecydowanie powinno się unikać w codziennej diecie.

Nierafinowany, czerwony olej palmowy różni się od swojego rafinowanego odpowiednika zarówno pod względem składu, jak i właściwości odżywczych. Proces jego produkcji jest łagodniejszy, co pozwala na zachowanie naturalnych składników odżywczych, takich jak karotenoidy, tokoferole i tokotrienole. Te związki nie tylko nadają olejowi charakterystyczny czerwono-pomarańczowy kolor, ale również pełnią ważną rolę jako antyoksydanty, które mogą przeciwdziałać procesom starzenia się komórek i wspierać zdrowie sercowo-naczyniowe.

Czerwony olej palmowy wyróżnia się na tle innych olejów roślinnych dzięki swojemu bogatemu składowi odżywczemu, który obejmuje wysokie stężenie karotenoidów, witaminy E (w formie tokoferoli i tokotrienoli), a także innych ważnych fitoskładników.

Karotenoidy, które nadają olejowi charakterystyczny czerwono-pomarańczowy kolor, występują w ilości od 500 do 700 części na milion (ppm), przy czym dominują β-karoten (41%) oraz α-karoten (41,3%). W porównaniu z innymi źródłami karotenoidów, czerwony olej palmowy jest jednym z najbogatszych źródeł prowitaminy A, dostarczając jej nawet 15 razy więcej niż marchew czy zielone warzywa liściaste.

Witamina E w czerwonym oleju palmowym występuje zarówno w postaci tokoferoli, jak i tokotrienoli, których zawartość wynosi od 600 do 1000 ppm. Skład witaminy E to około 19% α-tokoferolu, 29% α-tokotrienolu, 41% γ-tokotrienolu i 10% δ-tokotrienolu. Dzięki wysokiej zawartości tokotrienoli, czerwony olej palmowy wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne, co czyni go efektywnym w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym.

Oprócz karotenoidów i witaminy E, czerwony olej palmowy zawiera również inne fitoskładniki, takie jak fitosterole (325–365 ppm), skwalen (14–15 ppm), oraz koenzym Q10 (ubichinon) (18–25 ppm). Te związki, choć obecne w mniejszych ilościach, również przyczyniają się do ogólnych korzyści zdrowotnych czerwonego oleju palmowego, wspomagając zdrowie serca, wzmacniając układ odpornościowy i działając przeciwnowotworowo.

Czerwony olej palmowy jest szczególnie ceniony za swoje właściwości prozdrowotne, które zostały udokumentowane w licznych badaniach naukowych. Jego bogata zawartość karotenoidów, takich jak β-karoten, sprawia, że jest on doskonałym źródłem prowitaminy A. Badania przeprowadzone przez Zagré i in. (2003) w Burkina Faso wykazały, że suplementacja diety czerwonym olejem palmowym znacząco poprawiła poziom retinolu w surowicy u dzieci i kobiet w wieku rozrodczym, co świadczy o jego skuteczności w zwalczaniu niedoboru witaminy A (VAD)​.

Inne badania przeprowadzone przez Wilsona i in. (2005) na modelu zwierzęcym (chomikach) wykazały, że czerwony olej palmowy może korzystnie wpływać na profil lipidowy krwi, obniżając poziom cholesterolu LDL i jednocześnie podnosząc poziom cholesterolu HDL. W porównaniu do rafinowanego oleju palmowego, czerwony olej palmowy prowadził do mniejszej akumulacji cholesterolu w aorcie, co może sugerować jego potencjalne właściwości przeciwmiażdżycowe.

Dodatkowo, badania Oguntibeju i in. (2009) wykazały, że tokotrienole zawarte w czerwonym oleju palmowym mogą mieć działanie przeciwnowotworowe. Badania na modelu zwierzęcym (myszach) wykazały, że te związki mogą indukować apoptozę w komórkach nowotworowych, co sugeruje ich potencjał w zapobieganiu nowotworom.

Czerwony nierafinowany olej palmowy znajduje szerokie zastosowanie w kuchni, szczególnie w kuchniach afrykańskich i południowo-wschodnioazjatyckich. Dzięki swojemu unikalnemu składowi i wysokiej odporności na utlenianie, jest on idealnym olejem do smażenia oraz do gotowania w wysokich temperaturach. Jego bogaty w karotenoidy skład nadaje potrawom intensywny kolor i subtelny smak, który może wzbogacić różnorodne dania, od zup i gulaszy po smażone przekąski i desery.

Ze względu na wysoką zawartość antyoksydantów, czerwony olej palmowy może być również wykorzystywany jako baza do sosów, dressingów i marynat, gdzie pełni rolę nie tylko składnika smakowego, ale także elementu wzmacniającego wartość odżywczą potrawy. Ponadto, jego unikatowy skład sprawia, że jest on coraz częściej wybierany przez osoby świadome zdrowia, które poszukują alternatywy dla bardziej przetworzonych olejów roślinnych.

Podsumowując, czerwony olej palmowy nie tylko podkreśla smak i kolor potraw, ale także wzbogaca je o cenne składniki odżywcze, co czyni go doskonałym wyborem dla osób dbających o zdrową dietę.

Czerwony olej palmowy jest unikalnym produktem, który łączy w sobie wysoką wartość odżywczą z korzystnymi właściwościami zdrowotnymi. Jego odmienność od standardowego rafinowanego oleju palmowego polega przede wszystkim na zachowaniu naturalnych składników odżywczych dzięki delikatnemu procesowi przetwarzania. To sprawia, że czerwony olej palmowy jest cennym dodatkiem do diety, szczególnie w kontekście zapobiegania niedoborom witaminy A i ochrony przed stresem oksydacyjnym. Dalsze badania kliniczne mogą dostarczyć jeszcze więcej dowodów na jego prozdrowotne działanie, co uczyni go jeszcze bardziej pożądanym składnikiem w codziennej diecie.

Bibliografia:

1. Tan CH, Lee CJ, Tan SN, Poon DTS, Chong CYE, Pui LP. Red Palm Oil: A Review on Processing, Health Benefits and Its Application in Food. J Oleo Sci. 2021 Sep 4;70(9):1201-1210. doi: 10.5650/jos.ess21108. Epub 2021 Aug 6. PMID: 34373407.
2. Loganathan, R.; Subramaniam, K.M.; Radhakrishnan, A.K.; Choo, Y.M.; Teng, K.T. Health-promoting effects of red palm oil: Evidence from animal and human studies. Nutr. Rev. 75, 98-113 (2017)
3. Cassiday, L. Red palm oil. INFORM 28, 6–10 (2017)
4. Delisle, H. The nutritional value of red palm oil. in Series in Agricultural Science (France; Rival, A.). Burleigh Dodds Science Publishing, Cambridge, UK, pp. 217-232 (2018)
5. Zagré, N.M.; Delpeuch, F.; Traissac, P.; Delisle, H. Red palm oil as a source of vitamin A for mothers and children: Impact of a pilot project in Burkina Faso. Public Health Nutr. 6, 733-742 (2003)
6. Wilson, T.A.; Nicolosi, R.J.; Kotyla, T.; Sundram, K.; Kritchevsky, D. Different palm oil preparations reduce plasma cholesterol concentrations and aortic cholesterol accumulation compared to coconut oil in hypercholesterolemic hamsters. J. Nutr. Biochem. 16, 633- 640 (2005)
7. Oguntibeju, O.O.; Esterhuyse, A.J.; Truter, E.J. Red palm oil: Nutritional, physiological and therapeutic roles in improving human wellbeing and quality of life. Br. J. Biomed. 66, 216-222 (2009)